Zarządzanie - baza wiedzy

Zarządzanie jest to kompleks zadań kierowniczych, które muszą być wykonane w trakcie świadczeń w systemach opartych na podziale pracy.

Zadania te odzwierciedlają określone powtarzalne problemy, które trzeba rozwiązywać na każdym stanowisku kierowniczym i to bez względu na to, w którym dziale, na jakim szczeblu kierowania, lub w którym przedsiębiorstwie. Chociaż sytuacje są odmienne, a problemy i prace do wykonania całkowicie innego charakteru i rodzaju, to niemniej jednak istnieje ogólny katalog zadań kierowniczych (Steinman, H., & Schreyogg, G. (1992). Zarządzanie. Podstawy kierowania przedsiębiorstwem.)

Zdaniem R. W. Griffina zarządzanie to zestaw działań, które obejmują planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie, kierowanie ludźmi i kontrolowanie.

Działania te skierowane są na zasoby ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne organizacji oraz wykonywane sprawnie i skutecznie z zamiarem osiągnięcia określonych celów. (R.W.Griffin,Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 6. )

U A. K. Koźmińskiego można przeczytać, że zarządzanie polega na zapewnieniu i świadomym stwarzaniu warunków, by organizacja działała zgodnie ze swymi założeniami, realizowała swoją misję, osiągała wyznaczone cele oraz zachowywała niezbędną spójność umożliwiającą przetrwanie. ( A.K. Koźmiński, Zarządzanie od podstaw, Wyd.Wolters-Kluwer, Warszawa 2011,s.18. )

Zarządzanie to działanie, które polega na dysponowaniu zasobami. Zarządzanie wiąże się z kierowaniem więc używa się łącznie terminów „organizacja i zarządzanie", „kierowanie i zarządzanie". (T. Pszczołowski, Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Wyd. Ossolineum, Wrocław 1978, s.288. )

S. R. Robbins i D. A. De Cenzo określają zarządzanie jako proces, w wyniku którego następuje wykonanie określonych rzeczy sprawnie, skutecznie, wspólnie z innymi i przez nich. Podkreślone są tu przekształcone zasoby ( osobowe, finansowe, materiałowe, technologiczne, informacyjne ) z udziałem organizowania, motywowania i kontrolowania w wyniki zamierzonych i osiągniętych celów.

Leszek Krzyżanowski, przez zarządzanie rozumie oddziaływania informacyjno-decyzyjne, aparatu kierującego, które przekazywane są kanałami informacyjnymi ukształtowanymi przez reguły organizacyjne, na komórki organizacyjne sfery realnej. Oddziaływania te powodują, iż emitowane przez te komórki oddziaływania materialno-energetyczne zmierzają do osiągania celów organizacji. (Krzyżanowski, L. J. (1999). O podstawach kierowania organizacjami inaczej: paradygmaty, modele, metafory, filozofia, metodologia, dylematy, trendy. Wydaw. Naukowe PWN.)

Zarządzanie obejmuje zarówno zasoby materialne jak i niematerialne, jak i również kształtuje relacje między organizacjami. Zarządzanie to ciąg działań i czynności ukierunkowanych na rozwój organizacji w chwili obecnej ale także umiejętności przewidywania przyszłości. W zarządzaniu ważne jest umiejętne zrównoważenie bardzo często sprzecznych interesów i oczekiwań różnych grup społecznych.

Zarządzanie dotyczy ludzi, dlatego musi się opierać na wartościach takich jak uczciwość czy szacunek, musi być oparte na odpowiedzialności menedżera przy podejmowanych decyzjach i ponoszeniu konsekwencji w przypadku nietrafionych decyzji. Podejmując określone czynności każdy menedżer musi mieć świadomość, że zarządzanie ściśle łączy się z przepisami prawa, które trzeba przestrzegać.

Zarządzanie zespołem

Zarządzanie zesołem rozporszonym

Zarządzanie zespołami wielokulturowymi

Rodzaje zarządzania

W ogólnym ujęciu mówi się o rodzajach zarządzania takich jak zarzadzanie strategiczne, które buduje rozwój organizacji w długim czasie, zarządzanie taktyczne, które wiąże się z funkcjonowaniem organizacji od strony technicznej, organizacyjnej, zasobów ludzkich i finansowej w średnim i krótkim okresie,oraz zarządzanie operacyjne dotyczące bieżącego, sytuacyjnego funkcjonowania organizacji. (M.Armstrong, Zarządzanie zasobami ludzkimi, Wyd.Oficyna, Kraków 2007, s. 16)

Proces zarządzania

W procesie zarządzania wyszczególnia się taki rodzaj działania jak planowanie. Planowanie to określanie celów dla przedsiębiorstwa. Poza tym wymienia się organizowanie, które polega na określaniu różnych stanowisk, zakresu obowiązków i kompetencji, odpowiedzialności za zadania i powiązania między zasobami. W zarządzaniu odgrywa też ważną rolę kierowanie. To sterowanie zespołem poprzez odpowiednie komunikaty, dyspozycje, wskazania. W zarządzaniu funkcjonuje też działanie oparte na kontrolowaniu. Dotyczy sprawdzania, weryfikowania, porównywania poprzez kontrole, raporty, ogląd sytuacji, wizytacje. Kontrolowanie obejmuje też ocenę pracownika i wykonywanych przez niego zadań, sposobu i jakości osiągnięcia wyznaczonych celów. W zakresie tych funkcji kierownictwo wykorzystuje odpowiednie instrumenty potrzebne do realizacji.(M.Armstrong, Zarządzanie zasobami ludzkimi, Wyd.Oficyna, Kraków 2007, s. 16)

Klasyfikacja zarządzania

Klasyfikacja zarządzania według obszaru działania obejmuje zarządzanie personelem, zarządzanie produkcją oraz zarządzanie marketingiem. Klasyfikacja ze względu na czas i rangę decyzji wyszczególnia takie rodzaje zarządzania jak: zarządzanie operacyjne nazywane bieżącym oraz strategiczne. Z uwagi na elementy składowe każdego przedsiębiorstwa wymienić należy rodzaje zarządzania według ich przedmiotu uwagi. Mówimy więc o zarządzaniu zasobami ludzkimi, funkcji personalnej, zarządzaniu personelem, które zdefiniować można jako strategiczną, jednorodną i spójną metodę kierowania cennym zasobem firmy jakim są ludzie z ich umiejętnościami, aspiracjami, zdolnościami, cechami osobowymi. Jest to zarządzanie ludźmi, którzy swą energią i zaangażowaniem przyczyniają się do rozwoju, osiągania celów i konkurencyjności danej organizacji. (A.K. Koźmiński, Zarządzanie od podstaw,Wyd.Wolters-Kluwer, Warszawa 2011)

Zarządzanie produkcją

Kolejny podstawowy element przedsiębiorstwa to produkcja zatem wymienić należy tu zarządzanie produkcją. Polega ono na wyznaczaniu celów w zakresie działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa. Celem zarządzania produkcją jest osiąganie celów i realizacja zadań w zakresie wytwarzania dóbr konsumpcyjnych poprzez funkcje takie jak planowanie, organizowanie, kontrolowanie. Zarządzanie produkcją to rozległa działalność. Polega na przetwarzaniu surowców, materiałów za pomocą maszyn, urządzeń i pracy ludzkiej. Celem produkcji jest dostarczanie na rynek produktów oferowanych przez firmę więc jest to kluczowa część działalności przedsiębiorstwa.

Zarządzanie marketingowe

Zarządzanie marketingowe to inaczej zarządzanie popytem. Opiera się na ogólnej filozofii marketingowej jako działalności, która zmierza do osiągania celów poprzez kształtowanie rynku, odpowiednie zaspakajanie potrzeb. Rola zarządzania marketingowego to kształtowanie popytu na przestrzeni czasu, w określonych warunkach, by umożliwić realizację celów firmy. Ponieważ organizacja powiązana jest z rynkami, na których działa zadaniem marketingu jest także kształtowanie warunków zakupu materiałów, surowców, siły roboczej, towarów, a także świadome wpływanie na relacje wewnątrz firmy. Takie działania określa się mianem marketingu wewnętrznego. Mianem marketingu zewnętrznego określa się działania dotyczące relacji z otoczeniem, mediami, konkurentami, dostawcami, organizacjami społecznymi czy z sektora publicznego. (P. Kotler, Marketing,Wyd. Rebis, Poznań 2014, s.89)

Zarządzanie strategiczne

Zarządzanie strategiczne jest to proces informacyjny i decyzyjny mający na celu rozwiązywanie ważnych problemów przedsiębiorstwa, jego trwania, rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem wpływów otoczenia i potencjału organizacji. Zarządzanie operacyjne jest rodzajem zarządzania odpowiedzialnym za wszystkie działania, które dotyczą wytwarzania produktu. Produktem może być przedmiot jak i usługa. Zarządzanie operacyjne odpowiada zatem za gromadzenie różnych składników wejściowych oraz przetwarzanie ich w produkty końcowe. Zarządzanie operacyjne ma szeroki zakres. Obejmuje elementy takie jak planowanie zasobów i środków, organizowanie, alokowanie zasobów.

Szkolenia z zarządzania i szkolenia menedżerskie

Organizacje potrzebują silnych menedżerów, którzy pomogą im w osiągnięciu celów biznesowych i utrzymaniu pomyślnej działalności. Wykorzystując programy szkoleniowe dla menedżerów, organizacje mogą upewnić się, że ich obecni i nowi menedżerowie posiadają umiejętności niezbędne do wykonywania swojej pracy. Rola menedżera wiąże się z wieloma różnymi obowiązkami, dlatego organizacje muszą określić, które obszary szkoleń najlepiej odpowiadają ich potrzebom.

Współczesne zarządzanie - co je charakteryzuje

Do kluczowych elementów, które charakteryzują współczesne zarządzanie i obraz rzeczywistości społeczno-gospodarczej zalicza się przede wszystkim:

 powszechną dostępność do określonego zasobu wiedzy oraz informacji, co z kolei wpływa na szybki wzrost poziomu kwalifikacji zasobów ludzkich oraz ich zdolności do samodzielnego uczenia się i działania,

 istotną zmienność technologicznych oraz rynkowych warunków rzeczywistej działalności organizacji, która zwiększa potrzebę rozszerzenia elastyczności systemów organizacyjnych przedsiębiorstw, a zwłaszcza odnośnie kształtowania ich potencjałów intelektualnych,

 wciąż skracają cykle życia produktów, technologii, systemów, rynków, wpływając na potrzebę ciągłego dostosowywania organizacji do różnych zachodzących zmian w otoczeniu,  globalizację procesów społeczno-gospodarczych, która powoduje, że na organizację wpływa bardzo wiele odległych dotychczas czynników, zwykle wcześniej nieistotnych dla jej ogólnego funkcjonowania,

 coraz niższą przewidywalność otoczenia organizacji, co znacznie zwiększa planowanie strategiczne.

(A. Banasiak, Współczesne koncepcje i metody zarządzania przedsiębiorstwem, [w:] Metody zarządzania współczesnym przedsiębiorstwem, red. Ł. Sułkowski, J. Sułkowski, Wydawnictwo Społecznej Akademii Nauk, Łódź 2015, s. 108. )

W sytuacji, która została ukształtowana wymienionymi realiami, bardzo ważnym zagadnieniem jest poszukiwanie nowych rozwiązań dla funkcjonowania przedsiębiorstwa charakteryzujące się szybkością oraz synergią. Zasadniczymi konceptami w działalności organizacji gospodarczych w czasach ery przemysłowej było zorientowanie na produkt oraz na ekonomiczną racjonalność (czyli efektywność) jego oferowania masowemu klientowi.

W aspekcie zarządzania organizacjami widoczne to było w ich dążeniu do racjonalizacji struktur organizacyjnych oraz zapewnienia sprawności ich działania za pomocą planowania i kontroli procesów gospodarczych, jak też ekonomiczną motywację zasobów ludzkich w przedsiębiorstwach. Zarządzanie współczesnymi przedsiębiorstwami przyniosło przez wiele lat dużą ilość koncepcji oraz metod zarządzania, jakie są obecne w teorii oraz praktyce działalności przedsiębiorstw. Znacząco to wpłynęło na filozofię, kulturę, struktury oraz metody działania współczesnych przedsiębiorstw.

Do naczelnych decyzji „zarządczych” należy:

1.      ustalenie długoterminowych celów strategicznych i metody ich realizacji,

2.      planowanie, określenie kolejności działań oraz środków potrzebnych do ich realizacji,

3.      ustalenie zakresu oraz sposobu kontroli.

4.      decyzja o przebiegu procesów wytwórczych (w firmach przemysłowych),

5.      organizacja zasobów materialnych oraz ludzkich i ustalania relacji między nimi,

6.      wybór sposobu oddziaływania na pracowników organizacji,

7.      kierowanie zachowaniami ludzkimi, czyli sposób oddziaływania na ludzi,

8.      wybór sposobu zamierzonego tworzenia ilościowych i jakościowych charakterystyk grupy społecznej złożonej z pracowników danej organizacji i osób współpracujących z daną firmą,

9.      swoiste decyzje, które wymusza umiędzynarodowienie i globalizacja postępowań zarządzania.

Czynnik ludzki w zarządzaniu

„Czynnik ludzki stanowi szczególny zasób – twórczy, ale jednocześnie kapryśny i nieprzewidywalny, bez którego żadna firma nie może prawidłowo działać ani rozwijać się. We wszystkich definicjach podkreśla się tworzenie pracownikom właściwych warunków do rozwoju i pracy w taki sposób by ich zaangażowanie w realizacje celów było zgodne z oczekiwaniami kierownictwa. System ten składa się z planowania, kształtowania się stosunków i warunków w pracy, dobór, rozwój, ocena i wynagrodzenie pracowników.
W dziedzinie zarządzania zasobami ludzkimi cel, polityka i technika powinna być zintegrowana z misją, strategią i kultura organizacji.

Cechy zarządzania Druckera

 Peter Drucker, klasyk teorii zarządzania w jednej ze swoich prac z 1988 roku wyróżnia siedem podstawowych cech charakteryzujących zarządzanie:

1.      najważniejsi w organizacji są ludzie, powinni współdziałać ze sobą w taki sposób aby zniwelować słabości oraz w jak najlepszy sposób wykorzystać swoje doświadczenie i zdolności;

2.      „zarządzanie głęboko osadzone jest w kulturze”, czyli musi uwzględniać normy
i zwyczaje uznawane przez daną społeczność. Mowa jest tutaj również
o kulturze środowisk menadżerskich. Zarządzanie wymaga języka, z którego pojęcia zaczerpnięte są z różnych dziedzin wiedzy i nauki;

3.      „zarządzanie wymaga prostych i zrozumiałych wartości, celów działania i zadań, jednoczących wszystkich uczestników organizacji”. Ludzie powinni być mobilizowani do działania, posiadać cele, powinno to prowadzić do emocjonalnego zaangażowania;

4.      „zarządzanie powinno prowadzić do tego, by organizacji była zdolna do
ucznia się”, czyli przystosowywania się do zmieniających się warunków oraz nabywania nowych umiejętności przez pracowników;

5.      „zarządzanie wymaga komunikowania się”, czyli wymiany i obiegu informacji w wewnątrz firmy jaki i zewnątrz firmy czyli z jego otoczeniem;

6.      „zarządzanie wymaga rozbudowy systemu wskaźników”, dzięki którym można oceniać, monitorować oraz poprawiać efektywność firmy;

7.      „zarządzanie musi być jednoznacznie zorientowane na podstawowy i najważniejszy ostateczny rezultat, jakim jest zadowolony klient”.