Wypalenie zawodowe

Pojęcie wypalenie zawodowe nie jest jednoznaczne. Wypalenie zawodowe może oznaczać: jestem wyczerpany i nic więcej z siebie nie mogę dać lub zrobić. Wypalenie zawodowe pojawia się, gdy otaczający świat danej osoby i jej predyspozycje do znoszenia obciążeń są źle zrównoważone.

Wypalenie zawodowe zależy to w dużej mierze od indywidualnych predyspozycji i umiejętności prawidłowego zarządzania własną energią, a także dbania o regenerację sił.

Wypalenie zawodowe definicja

Wypalenie zawodowe jest niczym innym jak negatywnym stanem fizycznego, emocjonalnego i psychicznego wyczerpania, który spowodowany jest przez długotrwałe zaangażowanie się w sytuacje obciążające pod względem emocjonalnym. Wypalenie zawodowe to ważny temat wielu szkoleń biznesowych .

Objawy wypalenia zawodowego

Zadaj sobie pytanie:

Czy stałeś się cyniczny lub krytyczny w pracy?

Czy masz problemy z rozpoczęciem pracy?

Czy stałeś się drażliwy lub niecierpliwy wobec współpracowników, klientów lub klientów?

Czy brakuje Ci energii, aby być konsekwentnie produktywnym?

Czy trudno jest Ci się skoncentrować?

Czy brakuje Ci satysfakcji z osiągnięć?

Czy czujesz się rozczarowany swoją pracą?

Czy używasz jedzenia, narkotyków lub alkoholu, aby poczuć się lepiej czy po prostu nie czuć?

Czy zmieniłeś/aś swoje nawyki snu?

Denerwują Cię niewyjaśnione bóle głowy, problemy z żołądkiem lub jelitami, lub inne dolegliwości fizyczne?

Możliwe przyczyny wypalania zawodowego

Wypalenie zawodowe może wynikać z różnych czynników, w tym: Brak kontroli. Niezdolność do wpływania na decyzje, które mają wpływ na pracę - takie jak harmonogram, zadania lub obciążenie pracą - może prowadzić do wypalenia zawodowego. Tak samo może być z brakiem zasobów, których potrzebujesz do wykonywania swojej pracy. Niejasne oczekiwania związane z pracą. Jeśli nie wiesz, jaki masz stopień autorytetu lub czego oczekuje od ciebie przełożony lub inne osoby, prawdopodobnie nie będziesz czuł się komfortowo w pracy.

Dysfunkcjonalna dynamika miejsca pracy. Być może pracujesz z tyranem biurowym lub czujesz się podważony przez kolegów z pracy lub szefa, który zarządza Twoją pracą. Może to przyczyniać się do stresu w pracy. Skrajności aktywności. Kiedy praca jest monotonna lub chaotyczna, potrzebujesz stałej energii, aby pozostać skoncentrowanym - co może prowadzić do zmęczenia i wypalenia pracy.

Brak wsparcia społecznego. Jeśli czujesz się odizolowany w pracy i w życiu osobistym, możesz czuć się bardziej zestresowany. Brak równowagi między pracą a życiem osobistym. Jeśli twoja praca pochłania tyle czasu i wysiłku, że nie masz energii na spędzanie czasu z rodziną i przyjaciółmi, możesz szybko wypalić się.

Czynniki ryzyka wypalenia zawodowego

Możesz być bardziej skłonny doświadczyć wypalenia zawodowego, jeśli: Tak silnie identyfikujesz się z pracą, że brakuje ci równowagi między życiem zawodowym a osobistym. Masz duże obciążenie pracą, w tym pracą w nadgodzinach Starasz się być wszystkim dla wszystkich Pracujesz w zawodzie pomocnika, np. w służbie zdrowia. Czujesz, że masz niewielką lub żadną kontrolę nad swoją pracą Twoja praca jest monotonna

Konsekwencje wypalenia zawodowego

Z pojęciem wypalenia zawodowego naturalnie związane są takie zagadnienia jak m.in.: stres, alienacja, depresja, nerwica egzystencjalna czy też zmęczenie. Oczywiście zmęczenie czy też stres towarzyszą każdemu człowiekowi i nie muszą być wcale wynikiem wypalenia. Często jednak są one z tym problemem związane.

Zignorowane lub nieadresowane wypalenia zawodowego może mieć poważne konsekwencje, w tym:

  • Nadmierny stres

  • Zmęczenie

  • Bezsenność

  • Smutek, złość lub rozdrażnienie

  • Alkohol lub niewłaściwe użycie substancji

  • Choroba serca

  • Wysokie ciśnienie krwi

  • Cukrzyca typu 2

  • Podatność na choroby

Wypalenie zawodowe a nierealne oczekiwania zawodowe

Oto osoby, po ukończeniu studiów, marzą o pracy w wyuczonym zawodzie, tworzą sobie własną wizję kariery zawodowej, mają bardzo wysokie aspiracje, a praca staje się dla nich sensem życia. Wtedy każde niepowodzenie, każda uwaga przełożonego, złośliwość kolegi, nadmiar pracy, powodują sytuacje obciążające emocjonalnie i mogą stać się przyczyną stresu, alienacji, depresji.

Stresu, jak napisał J. Selye, stresu „doświadczyć może każdy”. Inaczej jednak jest z wypaleniem zawodowym.

Podlegają mu wyłącznie takie osoby, które, rozpoczynając pracę, miały wspaniałe i idealistyczne cele. Wierzyli w swego rodzaju misję i znaczenie swojej pracy, dlatego mieli znaczące oczekiwania związane z pracą. Jeśli natomiast osoba nie ma tego typu motywacji do pracy, to nie podlega raczej wypaleniu zawodowemu, a może jedynie przeżywać stres. Może on dotyczyć nie tylko pracy, ale też sytuacji osobistej pracownika, np. rodziny, choroby, kłopotów finansowych.

Wypalenie zawodowe a stres

Większość firm posiada wspaniałe systemy zabezpieczeń, które chronią ich "własność". Małe firmy umieszczają kamery na miejscu, podczas gdy większe firmy mają bramy, pracowników ochrony i elektroniczne karty wejścia. Jednak prawdziwy złodziej, odpowiedzialny za ponad 200 miliardów dolarów rocznych strat w amerykańskich firmach, czai się w środku. Ten bandyta to nic innego jak stres w miejscu pracy. Wielu z nich nie zdaje sobie sprawy ze swojego stresu, a inni czują, że po prostu nie mogą nic z tym zrobić. W rzeczywistości postawa "nierób nic" powoduje utratę produktywności, niezdrowe relacje w miejscu pracy, kosztowną rotację pracowników, absencję i zwiększone koszty opieki zdrowotnej. Proste badanie Twojej firmy może wyeliminować lub znacznie ograniczyć tego cichego zabójcę produktywności.

Wypalenie zawodowe a różne rodzaje stresorów związanych z pracą zawodową. 

Można je podzielić na  stresory związane ze środowiskiem fizycznym,  psychiką człowieka oraz sytuacją, w której pracownik się znajduje.  Pracownikowi może przeszkadzać w pracy bałagan, hałas, temperatura,  źle dobrane sprzęty biurowe lub brak odpowiedniego wyposażenia.

Do stresorów psychicznych należą pośpiech oraz monotonia. Równie stresujący może być brak rytmiczności pracy, np. nawarstwienie się zaległości w wykonywaniu zadań zawodowych, a także praca w godzinach wieczornych czy też nocnych

Stresorami mogą stać się również sytuacje związane z egzystencją osoby pracującej w danym miejscu pracy. Tak jest zwłaszcza wtedy, gdy pracownik odpowiada  za rzeczy  czy też ludzi. Na niektórych pracowników negatywnie wpływa brak możliwości wypowiadania własnych poglądów , zwłaszcza w kluczowych kwestiach. Można uznać, że stresory mają charakter indywidualny.  Indywidualnymi wyzwalaczami stresu są sytuacje związane z rozwojem zawodowym - niezadowolenie z osiągnięć, czy też przebiegu  kariery zawodowej, a także   brak możliwości dalszego rozwoju zawodowego, oraz  poczucia bezpieczeństwa pracy.

Przyczyną stresu staje się również niemożność pogodzenia własnych obowiązków zawodowych z potrzebami rodziny, czy też przyjaciół. Czasami te obowiązki kolidują z  własnymi,  pozazawodowymi zainteresowaniami. Duży wpływ na pracowników ma też sposób kierowania placówką przez dyrekcję, która nie uwzględnia ani zadań placówki, ani  potrzeb jej pracowników.[2]

Wypalenie zawodowe a wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja oraz obniżone poczucie osiągnięć osobistych

Trójwymiarowa teoria wypalenia opracowana przez Christinę Maslach składa się z trzech elementów. Są to: wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja oraz obniżone poczucie osiągnięć osobistych.

Wyczerpanie emocjonalne obrazuje nadmierne zmęczenie, a także wyczerpanie emocjonalnych zasobów. Charakteryzuje się stałym napięciem psychofizycznym, impulsywnością, ogólnym zmęczeniem, zwiększoną drażliwością oraz brakiem zapału i energii do działania.

Pracownicy mogą odczuwać następujące zmiany somatyczne: ból głowy, częste przeziębienia, chroniczne zmęczenie, bezsenność lub zaburzenia gastryczne. Podstawowym źródłem obciążenia jest nadmiar obowiązków, konflikty, co potęguje uczucie wyczerpania i wyeksploatowania. Brak energii niezbędnej do pomagania innym potęguje coraz mniejsze zainteresowanie pracą.[2]

Depersonalizacja – to nic innego jak stopniowe zanikanie logicznego myślenia, które powoduje wrażenie utraty własnej tożsamości. Potrzeby są tłumione, a to doprowadza do negacji własnego ciała.   Jest to emocjonalne dystansowanie się od osób, które są obiektem opieki lub odbiorcami usług. Relacje z innymi są ograniczane wyłącznie do koniecznych kontaktów. Depersonalizacja może być emocjonalnym buforem obojętności, który ma za zadanie chronić przed konfliktami, np. obojętne reagowanie na innych (pacjentów lub podopiecznych). Brak równowagi pomiędzy troską a dystansowaniem się sprawia, iż stosunek jednostki do innych staje się cyniczny, sformalizowany i bezduszny. Jest to próba powiększenia dystansu względem osoby lub osób w pracy. To ograniczone angażowanie się może być świadomą lub nieświadomą ochroną umożliwiającą wolniejsze eksploatowanie zasobów.

Obniżone poczucie dokonań osobistych – określa tendencję  do postrzegania wykonywanej przez nas pracy w negatywnym świetle. Jednostka jest bowiem przeświadczona o spadku efektywności swojego działania, braku własnej skuteczności i kompetencji. Kiedy następuje stopniowo utrata pewności siebie, mogą pojawić się problemy z rozwiązywaniem wytyczonych zadań, jakie są stawiane w pracy. Takie zmniejszenie produktywności sprawia, że osoba zaczyna się wycofywać i popada w stan apatii zawodowej. Zaczyna dostrzegać bezsens swoich działań i przyjmuje postawę rezygnacyjną.

Skutkuje to poczuciem nieadekwatności oraz przekonaniem o braku własnych zdolności. W efekcie taka osoba jest coraz bardziej zmęczona, gorzej wykonuje swoją pracę, jest częściej negatywnie oceniana, ponieważ mniej angażuje się w to, co robi.

Podsumowując ten  model, należy zauważyć, iż na wypalenie mają istotny wpływ czynniki, które wpływają na umiejętność przystosowania się do pracy. Należą do nich właściwości charakterologiczne osoby, do których możemy zaliczyć stosowane strategie w różnych sytuacjach, brak wiary w siebie oraz niską samoocenę.

Wypalenie zawodowe wczesne badania

Warto zwrócić uwagę, że prekursorem badań nad wypaleniem zawodowym był H. Freudenberger, który w 1974 roku wyjaśnił zjawisko fizycznego, emocjonalnego i psychicznego wyczerpania człowieka pod wpływem pracy. Zwrócił on szczególną uwagę na fakt „odczłowieczenia” istoty ludzkiej, która pod wpływem wypalenia zawodowego zapomina o wartościach i sensie pracy.

Zachęcam Cię do dowiedzenia mojego bloga o zarządzaniu i przywództwie

Jak być pewnym siebie i uporać się z niską samooceną?

Jak rozwiązywać problemy? Pytania ułatwiające rozwiązywanie problemów

Jak zwiększyć wydajność. 14 kluczowych kroków ku większej wydajności i skuteczności.

Jak się zmotywować mając przed sobą duży cel?

6 rzeczy, których nigdy nie warto robić

Jak wyglądać na pewnego siebie?

Wypalenie zawodowe literatura

M. Łoboda, Czynniki stresogenne w organizacji [w:] A. Biela, Stres w pracy zawodowej, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1990

M. Świątoniowska, Syndrom wypalenia zawodowego, [w:] Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, (red.) prof. dr hab. Tadeusz Plich, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2007.

J.P. Schroder, Wypalenie zawodowe – drogi wyjścia. Jak dokonać trwałej przemiany, BC Edukacja Sp. z o. o. , Warszawa 2008, s. 22.

G. Bartkowiak, Człowiek w pracy, Od stresu do sukcesu w organizacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009, s. 78- 79

J.Wilsz, Teoria Pracy, Implikacje dla pedagogiki pracy, Oficyna wydawnicza Impuls, Kraków 2009, s. 442.

S.M. Litzke, H. Schulz, Stres, lobbing i wypalenie zawodowe, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, sp. z o.o., Gdańsk 2006, s. 166-169.[